24 आधुनिक बलुतेदार

 *24*  *आधुनिक बलुतेदार*

काल कापड दुकानदारांकडील एकही कपडा पसंत पडला नाही, खरेदी बारगळली आणि मन खट्टू झालं. पण तो तरी काय करणार! त्याचा जुना मालच खपला नाही तर तो नवीन कसा आणणार! त्यामुळे आतां इतक्या दिवसानंतर तेच कपडे घातल्यावर आपल्याला नव्याने नवीन वाटायला लागतील. लहान मुलांचं नाही कां... त्यांचे जुने, लहान झालेले कपडे, आवरायला म्हणून, कोणाला देऊन टाकायला म्हणून बाहेर काढले रे काढले कीं,' कित्ती छान, मला पाहिजे' असं म्हणत, त्यातला एखादा कपडा घालून दिवसभर बागडत असतात. 

बाहेर जाण्यावर आधीच निर्बंध, त्यांत कधीकधी सगळीकडे अवकाळी, पावसाळी वातावरण असतं. अंधारुन मळभ दाटून येतं आणि मन आणखी उदास होतं. मग दिवसाही अंधारलेल्या घरांत आपण दिवे लावतो, घर प्रकाशमान होतं, आणि आपलं मन प्रसन्न होतं. आपल्याला प्रकाश देऊन उजळणाऱ्या दिव्यांप्रती कृतज्ञता व्यक्त करण्यासाठीच 'आषाढी अमावस्येच्या दिवशी आपण दिव्यांची पुजा करत असतो.म्हणुनच तिला 'दिव्यांची अमावस्या' म्हणतात. 

या दिवशी घरांतील सर्व दिव्यांची घासून पुसून स्वच्छता केली जाते. त्यांना एका पाटावर ठेवून गंध पुष्प वाहून त्यांची पूजा केली जाते. आपल्या वंशाच्या दिव्याचं आणि पणतीचंही औक्षण केल्या जातं. पण कितीतरी निर्जीव वस्तू स्वतः कांही करू शकत नसल्या तरी त्यांच्या सहाय्याने त्यांना साधन म्हणून वापरून आपण आपली सोय करू शकतो, म्हणून कृतज्ञता व्यक्त करण्याची ही पद्धत असावी. 

आतां आपल्याला वाटेल तेला तूपाच्या दिव्यांचं ठीक आहे,  पण विजेच्या दिव्यांचं काय! ते तर बटन दाबलं की लागतात /विझतात. त्यांची पुजा कशी करायची? पण पण कुठल्याही कृती मागचा उद्देश लक्षांत घेतला तर पद्धत बदलली तरी तो साध्य होऊ शकतो. मग पारंपारिक पद्धतीने पूजा करता नाही आली तरीही त्यांना ओल्या कपड्याने पुसून स्वच्छ केलं तर ते अधिक प्रकाश देऊ शकतात. त्यांची बटनं तपासणं, एखादं वायर कुठे लुज झालं आहे का हे बघणं, एखाद्या वायरचं वरचं आवरण निघून गेलं आहे कां हे तपासणं, सगळ्या विजेच्या उपकरणांची तपासणी करणं, हेसुद्धा त्यांची पूजा करण्यासारखेच आहे. आणि ते फक्त ह्या दिवशीच करावी असं नाहीतर ती वारंवार केलेली बरी. 

आता ह्या दिव्यांचं जर कांही बिनसलं तर ते कांही आपण घरी दुरुस्त करू शकत नाही.त्यासाठीच आलाय आजचा बलुतेदार....

        *इलेक्ट्रिशिअन*

पूर्वी गावात वीजच नसायची. दिवली, चिमणी, कंदील यांच्या ऊजेडांत, रात्रीच्या गडद अंधारात गांव टिमटिमत असायचं, मग त्यांना या बलुतेदाराची गरजच काय!

याची गरज शहरांत वीज आल्यावरच भासू लागली, आणि उदयाला आला आणखी एक आधुनिक बलुतेदार! कुठल्याही वस्तूचा शोध लागल्यावर ती वापरतांना कधीतरी नादुरुस्त होतेच आणि ती दुरुस्त करणाऱ्याची गरज पडते. 

कधीतरी अचानक आपली ट्यूब पेटायची थांबते. आपण थोडेफार तिला हलवून पाहतो, पण ती ढिम्म! आपण इलेक्ट्रिशयनला फोन करतो. हो, येतो... येतो म्हणत दिवस मावळतांना येतो. ( तोपर्यंत दिवसभर ट्यूब कडे वर बघता बघता आपला मानेचा व्यायामही अनायासे होऊन जातो) तो आल्यावर ती जराशी हलवल्यासारखी करतो, आणि 'लागली बघा, जरासाच प्रॉब्लेम होता' असं सांगून त्या 'जराशा' प्रॉब्लेमचे पैसे मात्र 'बरेचसे' घेऊन जातो. 

  कधी ऐन ऊकाड्यांत डोक्यावरचा पंखा एकाएकी गरगरायला थांबतो आणि आपण घामाघूम होतो. आपण पुन्हां त्याचा धावा करतो, पुन्हा तो तसाच त्याच्या चालीने येतो, फॅन खाली घेऊन पाते  काढुन ठेवतो, मोटर किंवा सगळीकडे बारकाईनं  तपासतो, आणि अमुक पार्ट आणावा लागेल असं सांगतो. आपल्याला त्यातलं ओ कि ठो कळत नाही आणि आणायला वेळ नसतो. मग त्यालाच पैसे देऊन आणायला पाठवतो, आणि 'आत्ता घेऊन येतो' असं म्हणून गेलेल्या इलेक्ट्रिशियनचा 'आत्ता' कधीकधी दुसऱ्या दिवशी पर्यंत लांबतो. मग त्या अस्ताव्यस्त पसरलेल्या पंख्याला उचलून नीट ठेवण्याशिवाय पर्याय नसतो, आणि त्यानंतर त्याला उचकी लागेल इतकं त्याचं नांव घेत, रात्री झोप न आल्यामुळे पदर नाहीतर पेपर घेऊन न लागणारा वारा घेत जागत राहतो. कधी बटनं, कधी फ्युज, कधी आणखी कांही दुरुस्त करावं लागत असतं. किरकोळ दुरूस्ती कदाचित आपण शिकुन घेऊ, विजेचं काम करतांना रिस्क असते, त्यासाठी हा नेहमीच लागणारा अत्यावश्यक बलुतेदार...

 पण सगळेच असे नसतात. 'उडदामाजी काळे गोरे' तसे कांही प्रामाणिकपणे, वेळेवर, चोख काम करणारेही इलेक्ट्रिशयन असतात. मग भलेही ते पैसे थोडे जास्त घेवोत, पण त्यांनाच बोलवायचं असं आपण ठाम ठरवून ठेवतो. कारण काम खात्रीपूर्वक आणि 'वेळेवरच' होणं महत्त्वाचं...हो नं?

ता.क. इलेक्ट्रिशियनला मराठी प्रतिशब्द काय आहे, मला माहिती नाही. जाणकारांनी मार्गदर्शन करावं.

भेटुया.......

सौ. भारती महाजन-रायबागकर, चेन्नई

bharati.,raibagkar@gmail.com

9763204334